Là một trong những dân tộc có mặt đầu tiên trên dải đất hình chữ S này, với truyền thống văn hóa đặc sắc và lâu đời, được gìn giữ và thực hiện đến tận ngày nay, dân tộc Chăm và kho tàng văn hóa của họ chính là mảnh đất màu mỡ để chúng ta tìm hiểu.

Cưới hỏi là một trong những việc trọng đại trong cuộc đời của mỗi con người và người Chăm cũng vậy. Cho đến hiện nay, người Chăm vẫn còn lưu giữ nhiều phong tục mang tính truyền thống với nhiều nghi lễ cầu kì theo thứ tự như sau:

Lễ mai mối

Với người Chăm, con gái là người chủ động trong hôn nhân nên họ có quyền được chọn chồng thông qua hình thức mai mối. Người mai mối thường có tài ăn nói lưu loát, nói bóng nói gió để thể hiện ý đồ của nhà gái.

Lễ dạm hỏi

Sau khi nhà trai đồng ý, nhà gái sẽ xin ngày lành tháng tốt để tiến hành lễ dạm hỏi. Trong lễ này, nhà gái sẽ chuẩn bị trầu, cau, rượu và bánh truyền thống (ahar puec likei) như tapei nung (như bánh tét của người Kinh), tapei bilik (bánh ít)… và một ít trái cây để làm lễ vật.

Đúng vào ngày giờ đã chọn, họ nhà gái sẽ cùng nhau mang lễ vật sang nhà trai. Lúc này, nhà trai đã trải chiếu trước sân, hai họ tiến hành ngồi thành hàng đối diện theo hướng Đông – Tây. Câu chuyện cưới xin được bắt đầu bằng lời chào xã giao của ông mai bà mối, sau đó đại diện họ nhà gái sẽ mở lời về hôn nhân của hai bạn trẻ. Khi họ nhà trai đồng ý, lễ vật được đưa vào trong nhà để cúng tổ tiên.

Lễ dứt lời

Trước khi ra về, nhà gái sẽ có lời mời nhà trai sang nhà gái để quyết định chính thức về hôn nhân của hai trẻ. Lúc này, nhà gái sẽ thết đãi nhà trai một bữa tiệc mặn. Người Chăm gọi lễ này là lễ “dứt lời bên nhà trai” (paklaoh panuec gah likei). Sau lễ này, đại diện hai bên đem lễ vật (trầu, cau, rượu,…) đến gặp gru (thầy) xem ngày lành tháng tốt.

Trước lễ cưới vài ngày, hai họ nhà trai và nhà gái sẽ cử trưởng tộc họ, cha mẹ đỡ đầu cho đôi vợ chồng, ông mai bà mối, cha mẹ hai bên đến nhà gái làm lễ “dứt lời bên nhà gái” (paklaoh panuec gah kamei). Lễ này khá đơn giản và nhanh chóng, hai bên sẽ bàn về thời gian, vật chất, hình thức, nội dung… để tiến hành lễ cưới.

Lễ đón rể

Chú rể qua nhà gái.

Vào đầu giờ chiều ngày thứ tư, nhà trai sẽ chuẩn bị cùng nhau đưa chú rể sang nhà gái. Đặc biệt, giờ khắc chú rể bước ra khỏi nhà cũng phải được chọn giờ lành, đoàn đưa rể bao gồm cha đỡ đầu, cha mẹ chú rể, bà con dòng họ nhà trai. Chú rể với trang phục truyền thống Chăm, đầu quấn khăn và mặc bộ đồ truyền thống.

Khi đoàn đưa rể đến, nhà gái bưng khay trầu, rượu, nước trà ra trước cổng để đón chú rể. Tại đây, mọi người trải chiếu, rót rượu, nước trà làm lễ chờ đến giờ lành để đưa chú rể bước vào cổng nhà gái. Đây là nét riêng đặc sắc trong đám cưới người Chăm, và còn được xem là một nghi lễ quan trọng không thể thiếu trong nghi thức đón rể (raok matuw).

Lễ trao tay chú rể cho nhà gái

Sau nghi thức chào hỏi, chú rể được dẫn vào phòng tân hôn. Tại đây, cô dâu đã mặc trang phục chỉnh tề, trang điểm và xức dầu thơm đợi chú rể. Tại đây, lễ Jaw tangin ong inâ amâ được tổ chức để chúc tụng cho đôi uyên ương trăm năm hạnh phúc.

Một nghi thức trong phòng the của Người Chăm.

Sau nghi thức làm lễ, cô dâu chú rể được dặn dò kỹ lưỡng trong ba đêm đầu hai người ở bên nhau chỉ được trò chuyện cùng nhau, cấm tuyệt đối “chuyện chăn gối”. Truyền thống này phần nào phản ánh tàn dư Bà La Môn giáo trong tín ngưỡng của người Chăm và được xem là nét đẹp trong phong tục tập quán.

Trong ba ngày đầu, chú rể cũng không được quay về nhà cha mẹ, nếu có về cũng chỉ đứng ngoài cổng mà không được bước chân vào nhà.

Lễ trả áo

Đến ngày thứ ba sau lễ cưới, đôi vợ chồng trẻ chuẩn bị vật lễ như bánh trái, cau trầu, bánh sakaya, bánh tét… để về nhà trai trả lễ. Người Chăm gọi lễ này là taleh khan aw (lễ trả áo). Nhà trai sẽ trịnh trọng đón đôi vợ chồng trẻ và dịp này, cha mẹ, anh chị, cô bác chú rể cũng trao tặng cho đôi vợ chồng những tặng phẩm như vải lụa, trang sức, tiền và những vật dụng thiết yếu xem như là của hồi môn. Theo luật tục Chăm, lễ cưới đến đây xem như hoàn tất. Cô dâu chú rể chính thức được xã hội Chăm công nhận là vợ chồng.

Có thể nói, cưới hỏi là một trong những việc trọng đại, chính vì thế mỗi dân tộc sẽ có những nghi lễ khác nhau. Tuy nhiên điểm chung của nó là sự vun vén cho hạnh phúc của đôi bạn trẻ. Hi vọng rằng, bài viết sẽ là cầu nối đưa các bạn đến gần hơn với văn hóa của những cộng đồng người khác nhau.